Εθελοντικό Φορέα Κοινωνικής Συμβουλευτικής:
"ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ"
τον κ. Θανάση Θεοφιλόπουλο, Κοινωνιολόγο
Υπ.Διδάκτορα τμήματος Κοινωνιολογίας, Παντείου Πανεπιστημίου
Ο κ.Θεοφιλόπουλος θα μας μιλήσει για το πολύ ενδιαφέρον Θέμα της Ομοφοβίας και Τρανσφοβίας στην Ελλάδα, με αφορμή τον ομώνυμο Οδηγό που εκδόθηκε
-
κ.Θεοφιλόπουλε γιατί ένας οδηγός κατά
της ομοφοβίας και της τρανσφοβίας στην
Ελλάδα; Ποια ήταν η ανάγκη που οδήγησε
στη δημιουργία του συγκεριμένου οδηγού;
Καταρχήν
τον επέβαλε η ίδια η κοινωνική
πραγματικότητα.
Βλέπουμε
μια σταδιακή αύξηση των καταγεγραμμένων
περιστατικών ρατσιστικής βίας και
συγκεκριμένα αύξηση των καταγεγραμμένων
περιστατικών βίας και διακρίσεων με
βάση την ταυτότητα φύλου και σεξουαλικού
προσανατολισμού στην Ελλάδα.
Κατά
δεύτερον προέυπτε η ανάγκη το ίδιο το
κενό που υπήρχε σε μια παρόμοια έκδοση.
Επομένως εμείς θέλαμε να αξιοποιήσουμε
τη δική μας εμπειρία ως επιστήμονες, ως
εργαζόμενοι στη Μη Κυβερνητική Οργάνωση,
Colour
Youth
αλλά και να προσφέρουμε σε συναδέρφους
μας, σε κάθε ενδιαφερόμενο πολίτη και
στα ίδια τα ΛΟΑΤ άτομα (Λεσβίες,
Ομοφυλόφιλοι, Αμφιφυλόφιλοι ,Τρανς,
«LGBT»)
έναν οδηγό ο οποίος θα μπορούσε να τους
δώσει πολλές βασικές πληροφορίες όσον
αφορά τα δικαιώματα τους, το υπάρχον
νομοθετικό πλαίσιο, την εικόνα του
φαινομένου στην Ελλάδα μέχρι στιγμής
καθώς και προτάσεις διαχείρισης αυτών
των "εγκλημάτων".
-
Ποιός είναι ο σκοπός του έργου: «Πες το
σε εμάς» από την Colour Youth
κοινότητα LGBTQ νέων Αθήνας;
Ο
σκοπός του έργου είναι εκτός από την
καταγραφή περιστατικών βίας με βάση
την ταυτότητα ή έκφρασης φύλλου ή/και
τον σεξουαλικό προσανατολισμό, να
καταγράψει επιπλέον και περιστατικά
διακρίσεων.
Αυτή
είναι μια σημαντική διαφορά του «Πες
το σε Εμάς» και του Colour Youth με το Δίκτυο
Καταγραφής Περιστατικών Βίας. Επίσης
μπορεί να παρέχει εντελώς δωρεάν νομική
και ψυχολογική υποστήριξη στα θύματα
αυτών των περιστατικών από εξειδικευμένο
προσωπικό.
Τέλος
έχει ως στόχο να παρέχει εκπαίδευση σε
άλλες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και
γενικότερα να ευαισθητοποιήσει την
ελληνική κοινωνία και μέσω του οδηγού
και μέσω του έργου αυτού.
-
Υπάρχει κάποιος παρόμοιος οδηγός σε
άλλες ευρωπαϊκές χώρες;
Ναι
υπάρχουν σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες.
Κυρίως
οι Σκανδιναβικές χώρες είναι πολύ
μπροστά σε τέτοια ζητήματα, με ενημερωτικά
φυλλάδια πολύ χρήσιμα και παρόμοιους
οδηγούς. Μέχρι στιγμής στην Ελλάδα δεν
υπήρχε κάτι τέτοιο.Σίγουρα αξιοποιήσαμε
ξένες πηγές για να πάρουμε κάποιες
βασικές ιδέες και κατευθυντήριες
γραμμές.
Πάντως
ο ελληνικός οδηγός μπορούμε να πούμε
οτι είναι ένας από τους πιο ολοκληρωμένους
και ενημερωμένους οδηγούς που υπάρχουν
αυτή την στιγμή.
-
Έχει προωθηθεί ο οδηγός στα ΜΜΕ και σε
αρμόδιους φορείς;
Ο
Οδηγός προωθήθηκε στα Μέσα Μαζικής
Ενημέρωσης, δυστυχώς όμως δεν υπήρξε
το ανάλογο ενδιαφέρον πλην ελαχίστων
εξειδικευμένων ιστοσελίδων όπως είναι ο Εθελοντικός Φορέας Κοινωνικής Συμβουλευτικής
“Κοινωνία Ενεργών Πολιτών” και κάποιων
άλλων.
Μεγάλο
ρόλο παίζει φυσικά και η πολιτική
επικαιρότητα που κυριαρχεί αυτή την
περίοδο. Από εκεί και πέρα εμείς έχουμε
προωθήσει τον Οδηγό, σε ΜΚΟ και αρμόδιες
Υπηρεσίες όπως είναι η Ελληνική Αστυνομία
και ο Συνήγορος του Πολίτη και θα
συνεχίσουμε να τον προωθούμε.
Για
τη διευκόλυνση της αποστολής του
διατίθεται και σε ηλεκτρονική έκδοση
και φυσικά παρέχεται εντελώς δωρεάν.
-
Ποσό αναγκαία είναι η στελέχωση των
Κέντρων αντιμετώπισης Ρατσιστικής Βίας
με κοινωνικούς επιστήμονες και κυρίως
κοινωνιολόγους;
Αδιαμφισβήτητα
είναι απαραίτητη η στελέχωση των Τμημάτων
Αντιμετώπισης Ρατσιστικής Βίας και
γενικότερα της ΕΛ.ΑΣ. με κοινωνικούς
επιστήμονες και συγκεκριμένα
κοινωνιολόγους.
Η
υποστέλεχωση ακόμα και η ανυπαρξία
στελέχωσης είναι ένα μεγάλο και χρόνιο
πρόβλημα στην Ελλάδα τόσο σε επίπεδο
Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης όσο
και σε επίπεδο κεντρικών Υπουργείων.
Μεγάλο
πρόβλημα είναι επίσης το έλλειμμα
εκπαίδευσης και επανεκπαίδευσης των
εργαζομένων που θα πρέπει οι ίδιοι να
αναζητήσουν κάποιο πρόγραμμα
επανακατάρτισης και επικυροποίησης
γνώσεων εφόσον το επιθυμούν.
Ένα
ακόμα βασικό πρόβλημα είναι και η ελλιπής
εφαρμογή της νομοθεσίας.Νομοθετικά
είμαστε καλυμμένοι από την άποψη τμημάτων
περιστατικών αυθαιρεσίας ή τμημάτων
περιστατικών ρατσιστικής βίας, αλλά
δεν εφαρμόζεται πάντα 100% ο νόμος. Άλλα
ζητήματα είναι το έλλειμμα εσωτερικού
ελέγχου και της εσωτερικής αξιολόγησης.
-
Τα τελευταία χρόνια βιώνουμε μια μεγάλη
οικονομική κρίση. Υπάρχει σύνδεση της
οικονομικής κρίσης με την έξαρση
φαινομένων ρατσιστικής βίας και αν ναι,
πως εξηγείται αυτό;
Όταν
δημιουργούνται πολύ σοβαρά προβλήματα
επιβίωσης, όταν κατακρημνίζεται το
βιοτικό επίπεδο του ανθρώπου, βλέπουμε
ότι από τα πρώτα θύματα είναι συνήθως
τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Διότι
σε πρώτη φάση θεωρούνται σαν ένα «είδος
πολυτελείας», δηλαδή αν δεν μπορώ να
έχω μια εργασία, αν δεν μπορώ να εξασφαλίσω
τα προς το ζην γιατί να με ενδιαφέρει
το «χ»
άλλο πρόβλημα.
Αυτό
βέβαια είναι πολύ μεγάλο λάθος γιατί
μπορεί να οδηγήσει στην πλήρη διάλυση
της κοινωνικής συνοχής. Όταν περιορίζεται
το κοινωνικό κράτος σε συνθήκες
κοινωνικοοικονομικής κρίσης αυξάνεται
ο ανταγωνισμός από κάτω. Όταν αυξάνεται
ο ανταγωνισμός από κάτω μπορεί πολύ πιο
εύκολα να διεισδύσει ο ρατσισμός και η
ξενοφοβία. Είναι αυτό που λέμε «προνοιακός
σωβινισμός» δηλαδή, οι παροχές του
κράτους πρόνοιας πρωτίστως ή αποκλειστικά
για τους «γηγενείς», τους «αυτόχθονες»
και θα προσέθετα τους «φυσιολογικούς».
Ένα κλασικό θύμα
μπορεί να είναι οι μετανάστες, πρόσφυγες
και πάσης φύσεως μειονότητες.
Όσον
αφορά τα ΛΟΑΤ άτομα συγκεκριμένα, πιστεύω
ότι το πρόβλημα στην Ελλάδα δεν είναι
ζήτημα της τωρινής κρίσης αλλά ήταν
πάντα σε κρίση. Είναι θεωρώ μια πληθυσμιακή
ομάδα που είναι πλήρως αποκλεισμένη σε
ζητήματα όσον αφορά στερεότυπα και
αντιλήψεις. Το βλέπουμε στα ΜΜΕ, στον
κινηματογράφο, από επίσημους φορείς
και θεσμούς, από πολιτικά κόμματα, από
την Εκκλησία της Ελλάδος και βλέπουμε
ότι δεν υπάρχει καμία αντίδραση, καμία
συστολή. Γι αυτούς τους ανθρώπους η
κρίση πάντα υπήρχε. Ίσως να αυξήθηκε
ακριβώς λόγω της υποβάθμισης των
Ανθρώπινων Δικαιωμάτων.
-
Μιλήσατε για αδιαφορία ή αμηχανία της
Πολιτείας να αντιδράσει μπροστά σε
φαινόμενα ρατσιστικής βίας. Ωστόσο αυτό
που θέλουμε να ρωτήσουμε είναι αν
υπάρχουν περιστατικά ρατσιστικής βίας
από το ίδιο το κράτος απέναντι σε άτομα
με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό;
Με
βάση τα πορίσματα του Δικτύου Καταγραφής
Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, η
ρατσιστική βία βλέπουμε να συνδέεται
με την αστυνομική βία. Δηλαδή είτε
αστυνομικά όργανα εμπλέκονται άμεσα
σ’ ένα περιστατικό, είναι δηλαδή οι
ίδιοι δράστες του περιστατικού ρατσιστικής
βίας, είτε ενώ το θύμα του περιστατικού
ρατσιστικής βίας πηγαίνει προς την
αστυνομία για να βρει ασφάλεια έρχεται
αντιμέτωπο με μια απαράδεκτη συμπεριφορά.
Το
έχουμε δει αυτό πολλάκις και με μετανάστες
και με αιτούντες άσυλο. Εμείς στην Colour
Youth έχουμε δει ανθρώπους που έρχονται
σε εμάς γιατί φοβούνται να πάνε στην
Ελληνική Αστυνομία ή γιατί η Ελληνική
Αστυνομία έχει μια απαξιωτική συμπεριφορά
απέναντι τους. Θα πρέπει να τονίσουμε
όμως εδώ την πολύ καλή συνεργασία που
έχουμε με το Τμήμα Ρατσιστικής Βίας της
ΓΑΔΑ.
-
Γενικότερα ποια είναι τα χαρακτηριστικά
των περιστατικών ρατσιστικής βίας κατά
ατόμων με διαφορετικό σεξουαλικό
προσανατολισμό;
Είναι
περιστατικά που γίνονται σε ανοιχτούς
δημόσιους χώρους, όπως πάρκα , πλατείες,
μέσα μαζικής μεταφοράς, εστιατόρια,
παραλίες.
Περιστατικό
βίας μπορεί να είναι απλή λεκτική βία
ή και να φτάνουν σε βαριά σωματική βλάβη
ή απόπειρα δολοφονίας¨
Εμείς
εξειδικεύουμε το κάθε περιστατικό, είτε
είναι λεκτική βία, είτε βαριά σωματική
βλάβη, είτε διαδικτυακή βία κ.α.. Ένα
συχνό περιστατικό είναι σε ανοιχτό
δημόσιο χώρο με λεκτική βία και διατύπωση
απειλών, σε πάρκα , σε μέσα μεταφοράς,
με ξεκάθαρο ομοφοβικό/τρανσφοβικό
χαρακτήρα.
Αυτό
είναι κάτι το ανησυχητικό γιατί δείχνει
ότι οι δράστες είτε θεωρούν ότι θα
παραμείνουν ατιμώρητοι, είτε πιστεύουν
ότι θα έχουν την επιδοκιμασία περαστικών
και μαρτύρων, που το έχουμε δει να
συμβαίνει και δεν φοβούνται να το κάνουν
πίσω από μια κλειστή πόρτα.
Για
την καταγραφή των περιστατικών
χρησιμοποιούμε μια συγκεκριμένη φόρμα
καταγραφής και προσπαθούμε πάντα να
ανιχνεύουμε τα κίνητρα για να είμαστε
όσο το δυνατόν πιο σίγουροι ότι είναι
ή όχι ομοφοβική επίθεση.
Θα
ήθελα εδώ να ξεκαθαρίσω ότι το
ότι κάποιος μπορεί να εξύβρισε ένα gay
άνθρωπο δεν σημαίνει ότι είναι ομοφοβική
επίθεση.
Επίσης,
θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι επίθεση
μπορεί να γίνει και λόγω θεωρούμενης
ταυτότητας φύλου ή έκφρασης σεξουαλικού
προσανατολισμού του ατόμου ή κατά ενός
υπερασπιστή των δικαιωμάτων του
ανθρώπου.
-
Πως πρέπει να αντιδρά κάποιος όταν
δέχεται ανάλογη βία καθώς και ποια θα
πρέπει να είναι η συμπεριφορά και η αντίδραση ενός ανθρώπου που
γίνεται μάρτυρας τέτοιων φαινομένων;
Δυστυχώς
τα θύματα έρχονται σ’ ένα αδιέξοδο. Δεν
ξέρουν σε ποιόν να απευθυνθούν και να
ήξεραν φοβούνται να απευθυνθούν.
Φοβούνται μήπως τα πράγματα γίνουν
χειρότερα στο χώρο εργασίας, στο σχολείο,
στο πανεπιστήμιο ή στον χώρο που έχουν
δεχτεί την επίθεση.
Δεύτερον
υπάρχει μια αίσθηση ματαιότητας ότι
όπου και να πάνε δεν θα βρουν το δίκιο
τους, όποτε δεν πάνε πουθενά.
Τρίτον
ένα άλλο ζήτημα είναι να μην αποκαλυφθεί
ο σεξουαλικός μου προσανατολισμός ή η
ταυτότητα φύλλου μου σε άτομα που δεν
θέλουν, που μπορεί να είναι η γειτονία,
η οικογένεια ή άλλοι φίλοι. Έτσι βλέπουμε
πολλά άτομα να εγκλωβίζονται και να
παγώνουν μπροστά σε τέτοια περιστατικά
και να μην ξέρουν που να απευθυνθούν ή
και να φοβούνται.
Εμείς
σαν Colour
Youth αυτό που λέμε είναι ότι μπορούν να
απευθυνθούν στην Κοινωνία των Πολιτών.
Υπάρχουν οργανώσεις ειδικά για αυτούς
τους ανθρώπους, όπως είναι και η Colour
Youth που πραγματικά μπορούν να βρουν ένα
ασφαλές μέρος να μιλήσουν ελεύθερα για
όλα τα ζητήματα που τους απασχολούν με
πλήρη εχεμύθεια και να λάβουν τις
συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές
και παραπομπές εκεί ακριβώς που πρέπει
και να έχουν άμεση στήριξη.
Πρέπει
να μιλήσουν και όχι να καταφύγουν στη
σιωπή ή την βία γιατί μπορεί να φέρει
χειρότερα προβλήματα. Ακόμα και από την
πλευρά του μάρτυρα δεν θέλουμε μια πολύ
ενεργητική παρέμβαση γιατί μπορεί να
πολλαπλασιαστούν τα θύματα. Οι μάρτυρες
θα βοηθήσουν στο να απομακρύνουν το
θύμα από το σημείο της επίθεσης και να
το βοηθήσουν στην συνέχεια μετά την
λήξη του περιστατικού. Θα προσπαθήσει
ο μάρτυρας να στηρίξει ψυχολογικά το
άτομο, να μπορέσει να το κατευθύνει,
ακόμα και να δώσει τα στοιχεία του και
να το συνοδεύσει στο αστυνομικό τμήμα
ή να παρουσιαστεί στο δικαστήριο σε μια
βαρύτερη περίπτωση.
-
Ποιες είναι οι επίπτωσεις της ομοφοβίας
και τρανσφοβίας στα θύματα αλλά και
γενικότερα σε όλη την κοινωνία;
Όταν
μιλάμε για ομοφοβία και τρανσφοβία
μιλάμε καταρχήν για ανθρώπινα δικαιώματα.
Και τα ανθρώπινα δικαιώματα μας αφορούν
όλους. Είναι λάθος να λέμε τα δικαιώματα
των λεσβιών, των gay, των κουήρ, των τρανς,
οι άνθρωποι αυτοί ζητούν απλώς δικαιοσύνη,
μια ισότιμη μεταχείριση και μια αξιοπρεπή
αντιμετώπιση σαν όλους τους συμπολίτες
και συνανθρώπους τους και τίποτα
παραπάνω. Επομένως όταν εμείς αφήνουμε
τέτοια περιστατικά βίας και διακρίσεων
να εκτραχύνονται, τότε διαλύεται σταδιακά
η κοινωνική συνοχή και επεκτείνονται
και σε άλλες κοινωνικές ομάδες, και
τελικά φτάνουμε να ζούμε σε μια ζούγκλα
ανομίας και ανασφάλειας. Όλους μας
απασχολεί το ζήτημα γιατί είναι οι
γείτονες μας, οι συνάδερφοι μας, οι
συμμαθητές μας. Αν τους αντιμετωπίζουν
με βία και διάκριση, κάποια στιγμή θα
αντιμετωπιστούν και οι ίδιοι από την
κοινωνία με βία και διάκριση για κάποιον
άλλο λόγο.
- Θα θέλατε να μας πείτε, τα άμεσα σχέδια σας αναφορικά
με το θέμα της Ομοφοβίας και Τρανσοφοβίας
στην Ελλάδα;
Θα
ακολουθήσει ένας δεύτερος οδηγός εντός
του φθινοπώρου σε εισαγωγή και επιμέλεια
δική μου με συγγραφέα τον νομικό
σύμβουλο της Colour Youth, τον κύριο Νίκο
Χαμτζούδη.
Ο
Οδηγός αυτός θα απευθύνεται σε νυν και
μελλοντικούς δικηγόρους, δικαστικούς,
εισαγγελείς και αστυνομικούς.
Θα
έχει μια ποινική και νομοθετική προσέγγιση
του ζητήματος της ομοφοβίας και της
τρανσφοβίας.
Στόχο
θα έχει την ενημέρωση, και την
ευαισθητοποίηση, την ενημέρωση για
ξένες πρακτικές, την προσέγγιση και την
έκταση του φαινομένου στη Ελλάδα. Ο
Οδηγός αυτός θα εκδοθεί με χρηματοδότηση
του Ιδρύματος για την Ανοιχτή Κοινωνία
(Open Society Foundations)
-
Κλείνοντας, κ.Θεοφιλόπουλε, θέλουμε
να σταθούμε και να σας ρωτήσουμε, ορμώμενοι απο αυτό
που χαρακτηριστικά αναφέρεται
μέσα
στον Οδηγό:
«Δουλεύοντας
με την ομοφοβία, δεν στηρίζεις μονό το
δικαίωμα μίας περιθωριοποιημένης
ομάδας, άλλα αγωνίζεσαι για μία κοινωνία
που δέχεται και τιμά τους πάντες»
Έχει
αρχίσει λοιπόν η κοινωνία της σημερινής
ελληνικής πραγματικότητας να εργάζεται, προς αυτή την κατεύθυνση, ώστε να δεχτεί το διαφορετικό;
Θεωρώ
ότι τα ζητήματα των ΛΟΑΤ ατόμων έχουν
αρχίσει τα τελευταία χρόνια να βρίσκονται
στο τραπέζι του δημοσίου διαλόγου και
αυτό είναι μια αρχή.
Είμαι
αρκετά αισιόδοξος σαν άνθρωπος και
πιστεύω ότι θα μιλήσουμε σύντομα για
πλήρη κοινωνική ένταξη και όχι αφομοίωση.
Θέλουμε
να είναι πλήρως ενταγμένοι γι αυτό
ακριβώς που είναι και πλήρως αποδεκτοί.
Έχουμε
κάνει κάποια βήματα σαν πολιτεία και
σαν κοινωνία, τουλάχιστον σε θέματα
νομοθεσίας και σε επίπεδο δημοσίου
διαλόγου. Υπάρχει όμως αρκετός δρόμος
για να διανύσουμε και δεν πρέπει να
επαναπαυόμαστε. Θα πρέπει να γίνουν
βαθιές και ριζικές τομές σε πολλά επίπεδα
ταυτόχρονα, στην εκπαίδευση, στην
εργασία, στη νομοθεσία, στην απονομή
της δικαιοσύνης, στο ζήτημα του δημόσιου
διαλόγου και πολιτικού λόγου και της
ευαισθητοποίησης των ΜΜΕ
Ευχαριστούμε θερμά τον κ.Θεοφιλόπουλο για τις πολύτιμες πληροφορίες, μέσα από την πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη και συζήτηση που είχαμε μαζί του, γι αυτό το τόσο ευαίσθητο θέμα
κ.Θεοφιλόπουλος
Θανάσης - Κοινωνιολόγος
ΜSc «Κοινωνικός Αποκλεισμός και Μειονότητες»
ΜSc «Κοινωνικός Αποκλεισμός και Μειονότητες»
Yπ.Διδάκτωρ
τμήματος Κοινωνιολογίας Παντείου
Πανεπιστημίου
Επιστημονική & Δημοσιογραφική επιμέλεια συνέντευξης:
Στο
τέλος της δημοσίευσης θα βρείτε τον
Οδηγό τον οποίο μπορείτε να κατεβάσετε
δωρεάν
Επιστημονική & Δημοσιογραφική επιμέλεια συνέντευξης:
κ.Χατζημπούσιος Φιλήμων
Κοινωνιολόγος - Σύμβουλος
κα.Αγατζάν-Θανοπούλου Έλλη
Κοινωνιολόγος - Σύμβουλος
Επαγγελματικού Προσανατολισμού
Linkedin:
Agatzan-Thanopoulou Elli
ΔΙΑΒΑΣΤΕ Ή ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ
ΤΟΝ ΟΔΗΓΟ
"ΟΜΟΦΟΒΙΑ ΚΑΙ ΤΡΑΝΣΦΟΒΙΑ
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ"
