ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ: “ΟΤΑΝ ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΙΛΑΕΙ: ΣΤΡΕΣ - ΑΓΧΟΣ - ΚΡΙΣΗ ΠΑΝΙΚΟΥ”, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΟ κα.ΕΥΓΕΝΙΑ ΔΟΥΒΑΡΑ ΣΤΟΝ ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΟ ΦΟΡΕΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ “ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ”

Με μεγάλη μας χαρά φιλοξενούμε στον
Εθελοντικό Φορέα Κοινωνικής Συμβουλευτικής
"ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΕΝΕΡΓΩΝ ΟΛΙΤΩΝ"

την κα.Ευγενία Δουβαρά
Ψυχολόγος, MSc "Ψυχική Υγεία Παιδιού και Εφήβου"
Ειδίκευση στην Υπαρξιακή-Συστημική Ψυχοθεραπεία

Κα Δουβαρά, σας καλοσωρίζουμε και χαιρόμαστε πολύ που μέσα απο την επιστημονική σας ιδιότητα, θα μας μιλήσετε και θα μας δώσετε συγκεκριμένες πληροφορίες σχετικά με το στρες, το άγχος, τις κρίσεις πανικού, θέματα που απασχολούν όλο και περισσότερους ανθρώπους, ειδικά τα τελευταία χρόνια.

- Άγχος και στρες, δύο έννοιες που έχουν μπει στο λεξιλόγιο μας, εδώ και πολλά χρόνια εξαιτίας του σύγχρονου τρόπου ζωή μας. Θα θέλαμε να μας δώσετε τον επιστημονικό τους ορισμό και να μας πείτε αν διαφέρουν μεταξύ τους, αφού συχνά χρησιμοποιούνται ο ένας στη θέση του άλλου.
Πράγματι, οι δυο όροι χρησιμοποιούνται χωρίς διάκριση στον καθημερινό μας λόγο, αλλά υπάρχει διαφορά μεταξύ τους.

Ο όρος «στρες» αναφέρεται στην ενεργοποίηση του μηχανισμού προετοιμασίας και προστασίας του οργανισμού σε περιπτώσεις κινδύνου, προκειμένου να διασφαλιστεί η επιβίωσή του, όπως για παράδειγμα την ώρα που γίνεται ένας σεισμός ή όταν κάποιος μας απειλεί με μαχαίρι.

Από την άλλη, ο όρος «άγχος» ετυμολογικά προέρχεται από το αρχαίο ρήμα «άγχω», που σημαίνει «σφίγγω στο λαιμό» και αναφέρεται σε ένα αίσθημα φόβου και αδυναμίας, που ορισμένες φορές είναι δύσκολο να οριστεί με ακρίβεια. Π.χ. Άγχος νιώθει ένας άνθρωπος που καλείται να μιλήσει μπροστά σε κοινό ή πηγαίνει για πρώτη φορά στη νέα του δουλειά.

Όπως καταλαβαίνετε, είναι πιθανό δυο άνθρωποι να βιώνουν στρες όταν έρχονται αντιμέτωποι με το ίδιο γεγονός, αλλά να διαφέρουν στα επίπεδα άγχους που εκδηλώνουν σε σχέση με ένα άλλο γεγονός.

- Ποια είναι αίτια του άγχους; Αφορούν όλους τους ανθρώπους;

Η εκδήλωση του άγχους και του στρες σχετίζεται με την αντιμετώπιση προβλημάτων της καθημερινής ζωής, όπως η εξοικονόμηση πόρων για την επιβίωση, με ξαφνικές αλλαγές, όπως ένας χωρισμός ή μια ασθένεια, καθώς και με τη βίωση τραυματικών γεγονότων, όπως ο πόλεμος, ένα ατύχημα ή μια φυσική καταστροφή.

Επιπλέον, άγχος βιώνουν οι άνθρωποι όταν περνούν από μια αναπτυξιακή φάση στην επόμενη, π.χ. ένας φοιτητής που ολοκληρώνει τις σπουδές του και ετοιμάζεται να μπει στην αγορά εργασίας, ένα ζευγάρι που αποχαιρετά τα ενήλικα τέκνα του, τα οποία μετακομίζουν σε άλλο σπίτι.

Το άγχος αφορά όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως φύλου, ηλικίας, εθνικότητας ή θρησκείας.

- Επιστήμονες υποστηρίζουν πως σε μικρές ποσότητες το άγχος μπορεί να κινητοποιήσει τους ανθρώπους και να είναι δημιουργικό. Πότε, όμως, ξεκινάει το παθολογικό άγχος;

Η ένταση και η διάρκεια του άγχους ποικίλλει από άνθρωπο σε άνθρωπο, γιατί καθένας είναι μοναδικός στον τρόπο αντίληψης, σκέψης και βίωσης των συναισθημάτων και των εμπειριών του.

Το παθολογικό άγχος αφορά στη δυσκολία του ανθρώπου να επανέλθει σε κατάσταση ηρεμίας μετά την αντιμετώπιση μιας απαιτητικής κατάστασης.

Ο μηχανισμός που είναι απαραίτητος για την επιβίωσή του δεν ενεργοποιείται μεμονωμένα, αλλά εγκαθίσταται, ακόμα και όταν οι εξωτερικές συνθήκες είναι πλέον ασφαλείς. Ο άνθρωπος ζει υπό το καθεστώς μόνιμης απειλής και για το λόγο αυτό συχνά δυσκολεύεται να ορίσει την πηγή του άγχους του.

- Εδώ ερχόμαστε στο κρίσιμο σημείο των συμπτωμάτων του χρόνιου άγχους και των συνεπειών του, στην υγεία μας. Θα θέλαμε να μας εξηγήσετε για τα συμπτώματα αυτά και τις συνέπειες που προκύπτουν.
Το χρόνιο άγχος επηρεάζει αρνητικά την καθημερινότητα των ανθρώπων, οι οποίοι συχνά παραπονούνται για την εκδήλωση σωματικών συμπτωμάτων, όπως πόνους και ενοχλήσεις στο στομάχι, στον αυχένα, στη μέση, πονοκεφάλους, δύσπνοιες και αϋπνίες.

Επιπλέον, οι άνθρωποι πολλές φορές κάνουν λόγο για δυσκολίες συγκέντρωσης, απώλεια κινήτρου για εργασία, κοινωνική απομόνωση, ευερεθιστότητα και καταθλιπτική διάθεση.

Γενικά, βιώνουν σημαντική μείωση της υποκειμενικής αίσθησης ευεξίας, της λειτουργικότητας και της ποιότητας της ζωής τους

- Η κρίση πανικού σχετίζεται με το άγχος; Με ποιο τρόπο;
Ναι, η κρίση πανικού συνδέεται με το άγχος, δεδομένου ότι αποτελεί μια από τις λεγόμενες «αγχώδεις διαταραχές».

Πρόκειται για μια κατάσταση έντονου άγχους με σωματικές εκδηλώσεις και γνωσιακής φύσεως διαταραχές. Η κρίση πανικού συνδέεται με συμπτώματα ταχυκαρδίας, εφίδρωσης, δύσπνοιας ή/ και ζάλης.

Συχνά, ο άνθρωπος που εκδηλώνει την κρίση, πιστεύει ότι υποφέρει από κάποια σωματική ασθένεια και φοβάται ότι θα πεθάνει, παρόλο που οι ιατρικές του εξετάσεις δεν επιβεβαιώνουν το ενδεχόμενο αυτό.

Τα συμπτώματα της κρίσης πανικού κατακλύζουν αιφνίδια τον ασθενή, άλλοτε χωρίς προειδοποίηση και φανερή αιτία, άλλοτε στο πλαίσιο κάποιου χώρου και κάποιας κατάστασης. Σαν αποτέλεσμα, είναι σύνηθες να επιδιώκει τη συνοδεία από οικεία πρόσωπα, που θα τον βοηθήσουν σε περίπτωση που εκδηλώσει την επόμενη κρίση πανικού.

- Πώς βοηθάτε τους ανθρώπους που εκδηλώνουν κρίσεις πανικού με βάση την επιστημονική κατάρτιση και εμπειρία σας;
Η κρίση πανικού είναι η έκφραση ενός εκρηκτικού συνδυασμού. Από τη μία ο άνθρωπος επιθυμεί να προχωρήσει και από την άλλη, νιώθει φόβο για το επόμενο βήμα, φόβο για το γεγονός ότι μπορεί να χάσει τον έλεγχο της κατάστασης και της ζωής του.

Για παράδειγμα, μια νέα γυναίκα εκδήλωσε την πρώτη κρίση πανικού λίγο πριν ολοκληρώσει τις σπουδές της στο πανεπιστήμιο και καθώς άρχισε να σκέφτεται τι θα κάνει μετά, αν θα βρει δουλειά και τι είδους. Ένας νεαρός άντρας, όταν αποφάσισε να φύγει από το πατρικό του σπίτι, για να δημιουργήσει τη δική του οικογένεια, εκδήλωσε κρίση πανικού, γιατί, μεταξύ άλλων, ένιωθε δυσβάσταχτο βάρος που θα άφηνε μόνη τη χήρα μητέρα του.

Συνεπώς, τα συμπτώματα της κρίσης έρχονται σε χρονικές στιγμές που οι άνθρωποι βιώνουν έντονες εσωτερικές συγκρούσεις συναισθημάτων σχετικά με την παρούσα ή την επερχόμενη κατάσταση.

Στην κλινική μου πρακτική βασίζομαι στις αρχές της υπαρξιακής-συστημικής θεραπείας. Αυτό σημαίνει ότι συνοδεύω τους ανθρώπους σε μια εκ νέου ανάγνωση των συμπτωμάτων τους, δηλαδή ασχολούμαι με το νόημα της εκδήλωσης των κρίσεων και την επούλωση των τραυμάτων που αυτά φέρνουν στην επιφάνεια. Φανταστείτε ότι η κρίση πανικού είναι σαν ένα μήνυμα που στέλνει το σώμα στον κάτοχό του και τον προκαλεί να το αποκρυπτογραφήσει, για να μπορέσει να ανακουφιστεί από τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τα πρότυπα συμπεριφοράς, που τον εγκλωβίζουν και αναστέλλουν την αυθεντική έκφραση του εαυτού του.

- Μπορούν οι άνθρωποι να κάνουν κάποια πράγματα μόνοι τους προκειμένου να διαχειριστούν τις κρίσεις πανικού και αν ναι, πως;

Υπάρχουν πολλά πράγματα που κάνουν οι άνθρωποι για να διαχειριστούν τις κρίσεις πανικού.
Τεχνικές χαλάρωσης και αυτοβοήθειας είναι συνήθεις πρακτικές, όπως και προγράμματα γυμναστικής ή γιόγκα.

Από τη μέχρι σήμερα εμπειρία μου, η μέθοδος που είναι πιο αποτελεσματική σε βάθος χρόνου είναι η ψυχοθεραπεία, δεδομένου ότι δεν επικεντρώνεται στην εξάλειψη των συμπτωμάτων, ούτε και στην πρόσκαιρη ανακούφιση του ανθρώπου, αλλά στην καλύτερη γνωριμία με τον εαυτό και την ανάδειξη των φωτεινών πλευρών της ύπαρξης. Αυτό είναι το κλειδί της θεραπείας.

Καθώς πορεύεται το ψυχοθεραπευτικό μονοπάτι, ο άνθρωπος ανακαλύπτει συνεχώς τρόπους για να βελτιώνει την ποιότητα της ζωής του και να εκφράζεται αληθινά.

- Ποιο είναι εκείνο το κομβικό σημείο που θα πρέπει να ζητήσουν τη βοήθεια ενός ειδικού;

Το σημείο αυτό είναι υποκειμενικό για τον καθένα.
Η αναζήτηση βοήθειας σηματοδοτεί τη χρονική στιγμή που ο άνθρωπος αναγνωρίζει ότι υποφέρει και αποδέχεται την αδυναμία του.
Αυτό το πρώτο βήμα είναι αρκετά δύσκολο και απαιτεί γερά «κότσια».
Όσο περισσότερο αναβάλλεται, τόσο αυξάνεται η δυσφορία και ο πόνος του ανθρώπου από την εκδήλωση των συμπτωμάτων, που με τον καιρό πολλαπλασιάζεται.

- Κλείνοντας κα.Δουβαρά, τι θα θέλατε να μας πείτε συμπερασματικά για το άγχος και το στρες στη ζωή μας

Το άγχος είναι μέσα στη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου και δεν υπάρχει τρόπος να παρακαμφθεί. Ανήκει στην παλέτα των αποχρώσεων της ζωής. Αυτό που διαφοροποιείται από άνθρωπο σε άνθρωπο είναι η διαχείριση του άγχους και ο βαθμός αξιοποίησής του.

Άλλους ανθρώπους τους καθηλώνει, τους ακινητοποιεί, τους βουλιάζει και για άλλους γίνεται αφορμή για παρατήρηση και καλύτερη κατανόηση του εαυτού, για επαναπροσδιορισμό του τρόπου να υπάρχουν, μια κινητήριος δύναμη που επιτρέπει το αυθεντικό άνοιγμα προς τα μέσα και τη βίωση της αρμονίας και ενότητας με τον περιβάλλοντα κόσμο.

Αξίζει να ρίχνουμε τέτοιες ματιές στα πράγματα που να μας κάνουν πιο ευτυχισμένους και για αυτό μας συμφέρει να βλέπουμε το άγχος ως κινητήρια δύναμη και ως ένδειξη επιθυμίας για ζωή!

Ευχαριστούμε θερμά την κα.Δουβαρά για τις πολύτιμες πληροφορίες που πήραμε μέσα από την πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη που είχαμε μαζί της

Ευελπιστούμε και σε μελλοντικές συνεργασίες

Ευγενία Δουβαρά

Ψυχολόγος - Παιδοψυχολόγος

Msc "Ψυχική Υγεία Παιδιού και Εφήβου”

Eιδίκευση στην Υπαρξιακή Συστημική Ψυχοθεραπεία

Επιστημονική Υπεύθυνη στο “Εργαστήρι Ανάπτυξης Ατόμου & Οικογένειας”

http://www.douvara.gr/

Επιστημονική & Δημοσιογραφική Επιμέλεια

ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΟΣ ΦΟΡΕΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ

"ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ