Εθελοντικό Φορέα Κοινωνικής Συμβουλευτικής
"ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ",
την κα.Ιώ Θεοδωρίτση, Ψυχολόγο, Msc "Έλεγχος του Στρες & Προαγωγή της Υγείας", της Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Η κα. Ιώ Θεοδωρίτση θα μας μιλήσει για το πολύ ενδιαφέρον θέμα:
"Η πολυπολιτισμικότητα στο σχολικό περιβάλλον"
Κα.Θεοδωρίτση, σας καλοσωρίζουμε και χαιρόμαστε πολύ που θα μας μιλήσετε για ένα θέμα που μας απασχολεί και θα μας απασχολήσει τα επόμενα χρόνια γιατί αφορά τον βασικό πυλώνα μιας χώρας, την Εκπαίδευση
- Για να μελετήσουμε το θέμα της πολυπολιτισμικότητας στα σχολεία, και πως αυτά τα δύο συνδέονται μεταξύ τους, θα μπορούσατε να μας εισαγάγετε, πρώτα απ'ολα στην έννοια του πολιτισμού
Ο
όρος «πολιτισμός» προέρχεται από τη
λατινική λέξη culture ή cultures. Από την έννοια
της ρίζας της λέξης, ο πολιτισμός
μετατράπηκε σε μια κατάσταση που
καλλιεργείται.
Ο πολιτισμός είναι ένα σύνθετο πλαίσιο αναφοράς, που αποτελείται από μοτίβα, παραδόσεις, πεποιθήσεις, αξίες, πρότυπα και έννοιες, που είναι κοινές - σε διάφορους βαθμούς - από την αλληλεπίδραση των μελών μιας κοινότητας.
Οι μελετητές υποστηρίζουν ότι η άγνοιά
μας, για τις διαφορετικές πεποιθήσεις,
αξίες και νόρμες ή κανόνες, μπορεί να
παράγει ακούσιες συγκρούσεις μεταξύ
ατόμων ή ομάδων με διαφορετικές
παραδόσεις, πεποιθήσεις, αξίες και
νόρμες ή κανόνες.
Ενώ εμείς, μπορεί να
μην συνειδητοποιούμε καν, ότι έχουμε
παραβιάσει τις αξίες και τους κανόνες
ενός άλλου πολιτισμού, σε μια συγκεκριμένη
κατάσταση.
- Ποια είναι εκείνη η ανάγκη που μας οδηγεί στην πολιτισμική ευαισθητοποίηση μέσα στο σχολικό περιβάλλον;
Η
συνεχώς αυξανόμενη ποικιλομορφία των
μαθητών στις αίθουσες διδασκαλίας και
τις υπηρεσίες της εκπαίδευσης, αποτελεί
σήμερα μια διαρκή πρόκληση.
Οι υφιστάμενες
συνθήκες, προστάζουν την αναμόρφωση
των εκπαιδευτικών πολιτικών και
διαδικασιών, αλλά και την ανάπτυξη
δεξιοτήτων και εξειδικευμένων γνώσεων
εκ μέρους των εκπαιδευτικών.
Ο πληθυσμός
των μαθητών, είναι σήμερα πιο
διαφοροποιημένος πολιτισμικά από ποτέ
άλλοτε και το ποσοστό αυτών, οι οποίοι
προέρχονται από διαφορετικά πολιτισμικά
περιβάλλοντα, αυξάνεται ραγδαίως.
Συνεπώς, υπάρχει ανάγκη για πολιτισμική
ευαισθητοποίηση και ενημερότητα των
εκπαιδευτικών, με σκοπό την επιτυχή και
δίκαιη ενσωμάτωση των πολιτισμικά
διαφορετικών μαθητών στα προγράμματα
εκπαίδευσης.
- Ποιες
είναι οι αντιδράσεις των εκπαιδευτικών απέναντι στην πολυπολιτισμικότητα-ποικιλομορφία;
Οι
αντιδράσεις των εκπαιδευτικών για τον
πολιτισμό και την ποικιλομορφία, δύναται
να ενταχθούν σε – τουλάχιστον - τρεις
κατηγορίες:
α.
Οι εκπαιδευτικοί, αναγνωρίζοντας τις
διαφορές μεταξύ των ομάδων, προσπαθούν
να κατανοήσουν, να διαπραγματευτούν,
να επιβεβαιώσουν και να συνεργαστούν
με τις διαφορές αυτές.
β. Οι εκπαιδευτικοί, αγνοώντας ή αναιρώντας τον πολιτισμό και τις πολιτισμικές διαφορές, προσποιούνται ότι δεν υπάρχουν οι διαφορές αυτές.
γ.
Οι εκπαιδευτικοί, διατηρώντας αρνητικές
και στερεοτυπικές πεποιθήσεις για τους
πολυπολιτισμικούς μαθητές, είναι
ελλιπείς στον τρόπο σκέψης τους, με
αποτέλεσμα να κατανοούν τις πολιτισμικές
διαφορές, αλλά με αρνητικό τρόπο.
Έτσι,
οι μαθητές που είναι διαφορετικοί,
δύναται να εκληφθούν ως μειονεκτικοί
ή δυσλειτουργικοί. Οι αξίες, οι πεποιθήσεις,
οι κανόνες και οι πρακτικές τους, μπορούν
να θεωρηθούν ως «μη φυσιολογικές» ή /
και «λάθος».
- Επομένως εδώ πρέπει να σας ρωτήσουμε για την ανάγκη πολιτισμικής ενημερότητας και
ευαισθητοποίησης των εκπαιδευτικών
Οι
υφιστάμενες διαφορές μεταξύ μαθητών
και εκπαιδευτικών, δύναται να καταλήξουν
σε πολιτισμικό κυκεώνα, δηλαδή σε μια
περίπλοκη πολιτισμική κατάσταση που
μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε πολιτισμικό
σοκ.
Εν τούτοις, οι εκπαιδευτικοί που
αντιλαμβάνονται τα θέματα πολιτισμού,
είναι εξοικειωμένοι με τη λειτουργία
της παιδείας και είναι γνώστες των
διαστάσεων της, είναι λιγότερο πιθανό
να αντιμετωπίσουν τέτοια ζητήματα ή
συγκρούσεις.
Οι
δάσκαλοι οφείλουν πάντα να θεωρούν, ότι
οι πολιτισμικές διαφορές είναι δεδομένες
και παρούσες στις αίθουσες που διδάσκουν,
καθώς και να αναζητούν και να δημιουργούν
μαθησιακά περιβάλλοντα, τα οποία να
ανταποκρίνονται πολιτισμικά.
Οφείλουν
δηλαδή να δημιουργούν, εκείνα τα μαθησιακά
περιβάλλοντα, μέσα στα οποία, οι μαθητές
από διαφορετικές πολιτισμικές προελεύσεις,
αισθάνονται ασφαλείς να είναι ο εαυτός
τους αλλά και ασφαλείς να είναι
διαφορετικοί από τους υπόλοιπους.
Σε
ένα ακριβώς τέτοιο μαθησιακό περιβάλλον,
οι μαθητές αισθάνονται απολύτως ασφαλείς
σωματικά και ψυχολογικά και αντλούν
ευχαρίστηση και ικανοποίηση.
- Ποια θα μπορούσαν να είναι τα
οφέλη της πολιτισμικής ευαισθητοποίησης
των εκπαιδευτικών
Τα
πιθανά αποτελέσματα και τα οφέλη μιας
τέτοιας ενημερότητας, γνώσης και
κατανόησης από πλευράς των εκπαιδευτικών
είναι καθοριστικής σημασίας.
Κατέχοντας μια τέτοια γνώση και επάρκεια, οι εκπαιδευτικοί είναι πολύ πιθανό να επιδιώκουν πιο ενεργά να αυξήσουν την αντιπροσώπευση των πολιτιστικά διαφορετικών μαθητών στα εκπαιδευτικά προγράμματα.
Κατέχοντας μια τέτοια γνώση και επάρκεια, οι εκπαιδευτικοί είναι πολύ πιθανό να επιδιώκουν πιο ενεργά να αυξήσουν την αντιπροσώπευση των πολιτιστικά διαφορετικών μαθητών στα εκπαιδευτικά προγράμματα.
Επιπλέον, η μέθοδος
διδασκαλίας του πολιτισμικά
ευαισθητοποιημένου εκπαιδευτικού
(πρακτικές εμψύχωσης της ομάδας και
τόνωσης του ομαδικού πνεύματος,
ανατροφοδότηση και κατευθύνσεις, εστίαση
στην άμιλλα, κ.α.) επηρεάζει το ενδιαφέρον,
τη δέσμευση και το αίσθημα του ανήκειν
των μαθητών.
Όταν οι πολιτισμικές διαφορές δεν υπολαμβάνονται ως μειονεκτήματα, οι εκπαιδευτικοί είναι ικανοί να αντιληφθούν και να εκτιμήσουν, τις δυνατότητες και τις δυνάμεις των μαθητών, οι οποίοι προέρχονται από διαφορετικά πολιτισμικά υπόβαθρα.
Ακολουθώντας λοιπόν αυτές τις τακτικές,
οι εκπαιδευτικοί θα λειτουργούν σαν
πολιτισμικές γέφυρες και σαν συνήγοροι,
των μαθητών που προέρχονται, από
διαφορετικά πολιτιστικά υπόβαθρα
συμβάλλοντας έτσι στην ομαλή λειτουργία
του ευρύτερου μαθητικού συνόλου.
Επίσης,
η κατοχή μιας τέτοιας γνώσης θα ενισχύσει
το έργο των εκπαιδευτικών, οι οποίοι θα
μπορούν να εργασθούν με μεγαλύτερη
ευσυνειδησία και επιμέλεια, με στόχο
να παρέχουν ένα μαθησιακό περιβάλλον,
που να ανταποκρίνεται στις πολυπολιτισμικές
απαιτήσεις.
Σε τέτοια περιβάλλοντα,
είναι ασφαλές για τους μαθητές να είναι
«διαφορετικοί», ενώ οι εκπαιδευτικοί
με τη σειρά τους, εργάζονται επιμελώς
με σκοπό να μειώσουν ή να αποβάλλουν τα
στερεότυπα και τις προκαταλήψεις εις
βάρος των διαφορετικών μαθητών και
πολιτισμικών ομάδων.Μέσα σε ένα τέτοιο
σχολικό περιβάλλον οι εκπαιδευτικοί,
οι μαθητές και οι οικογένειές τους,
μπορούν να έχουν πιο θετικές και
παραγωγικές σχέσεις.
- Ο ρόλος των γονέων-κηδεμόνων, ως συνήγοροι της πολιτισμικής
ευαισθητοποίησης, ποιος είναι;
Ο
ρόλος των γονέων -ως συνήγορων- σχετικά
με τα ζητήματα που αφορούν στη εκπαίδευση
των πολιτισμικά διαφορετικών μαθητών
είναι καθοριστικής σημασίας. Κύριος
στόχος της συνηγορίας τους, πρέπει να
είναι η αμεροληψία, η προαγωγή της
δικαιοσύνης και η άρση των εμποδίων που
αναδύονται στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής
διαδικασίας.
Οι διευθυντές και οι
καθηγητές χρειάζονται τη βοήθεια και
τη συνεργασία των γονέων, προκειμένου
να προωθήσουν και να ικανοποιήσουν τις
ανάγκες των μαθητών τους.
Η συνηγορία των γονέων έχει πολλαπλά και σημαντικά οφέλη και για το σχολείο. Αρχικά, βοηθά τους εκπαιδευτικούς να κατανοήσουν τη διαφορετικότητα στις ανάγκες των μαθητών τους.
Οι εκπαιδευτικοί
συχνά αναζητούν τον καλύτερο δυνατό
τρόπο, για να ικανοποιήσουν τις κοινωνικές
και πολιτισμικές ανάγκες των διαφορετικών
ομάδων, ειδικότερα όταν το υπόβαθρό
τους διαφέρει από αυτό των υπολοίπων
μαθητών τους.
Συνεπώς, οι εκπαιδευτικοί
μπορούν να κάνουν χρήση της συνηγορίας
των γονέων, ως βασική πηγή πληροφοριών,
με σκοπό να ανακαλύψουν νέους και
δημιουργικούς τρόπους προσέγγισης και
ενσωμάτωσης των μαθητών αυτών, βασιζόμενοι
σε ένα πρόγραμμα σπουδών, το οποίο να
είναι ευνοϊκό και να συμπεριλαμβάνει
διάφορες πολιτισμικές διαστάσεις.
Επίσης, η συνηγορία των γονέων ευνοεί
τη συνοχή, ανάμεσα στις κοινωνικές και
τις ακαδημαϊκές προσδοκίες, αλλά και
ανάμεσα στο σχολικό και το οικογενειακό
πλαίσιο, μέσω της σύμπραξης και
συνεργασίας.
Όταν οι ηθικές αξίες
διαμοιράζονται και ενισχύονται, τόσο
από το σχολείο, όσο και από το οικογενειακό
περιβάλλον, οι πολιτισμικά διαφορετικοί
μαθητές είναι πιο πιθανό να επιδείξουν
συμπεριφορές και στάσεις, που να είναι
προσανατολισμένες στην επιτυχία και
την επίτευξη των στόχων τους.
- Πως
θα μπορούσαμε να χτίσουμε ένα υγιές
πολυπολιτισμικό περιβάλλον στην
εκπαίδευση
Συχνά,
μαθητές που προέρχονται από διαφορετικούς
πολιτισμούς και εγκαθίστανται σε
διαφορετικά προς αυτούς πολιτισμικά
περιβάλλοντα, μπορεί να έχουν αρνητική
αντιμετώπιση ή αλληλεπίδραση εξαιτίας
των στερεοτύπων και των προκαταλήψεων
σε βάρος τους.
Όταν όμως, οι πολιτισμικές
διαφορές γίνουν κατανοητές και αποδεκτές,
οι δάσκαλοι και οι μαθητές αναπτύσσουν
ισχυρές σχέσεις και δεσμούς, που
χαρακτηρίζονται από το σεβασμό, την
αποδοχή και τη συνεργασία.
Μέσα από
αυτές τις υγιείς συνθήκες, οι μαθητές
στο σύνολό τους αισθάνονται πιο άνετα
στο σχολικό περιβάλλον ενώ η σχέση
μεταξύ τους αλλά και με τους εκπαιδευτικούς
γίνεται όλο και πιο ισχυρή και ουσιαστική.
Επίσης, σε ένα τέτοιο σχολικό πλαίσιο
οι μαθητές νιώθουν ασφάλεια να ζητήσουν
βοήθεια όταν το χρειασθούν ή και να
μοιραστούν τις απόψεις τους.
Οι
εκπαιδευτικοί, με τη σειρά τους,
αισθάνονται έτοιμοι και γεμάτοι
αυτοπεποίθηση να αντιμετωπίσουν και
να διαχειρισθούν διαφυλετικά θέματα
και διάφορα γεγονότα στο σχολικό
περιβάλλον.
Ο ρόλος των διευθυντών σε
σχέση με αυτό το ζήτημα είναι επίσης
καθοριστικής σημασίας, καθώς μπορούν
να αυξήσουν τις προσπάθειές τους, στο
να παρέχουν στο προσωπικό τους
πολυπολιτισμική κατάρτιση.
Έχοντας
και προσωπική εμπειρία για το εν λόγω
φαινόμενο - τόσο κατά τη διάρκεια της
φοίτησής μου σε Διεθνές Σχολείο του
εξωτερικού, όσο και κατά τη διάρκεια
της εργασίας μου ως ψυχολόγου σε σχολείο
- θεωρώ ότι η διαδικασία της πολιτισμικής
ευαισθητοποίησης, προσφέρει σημαντικά
οφέλη στο ευρύτερο σύνολο των μαθητών,
καθώς συμβάλλει στην εξέλιξη των ήδη
υπαρχόντων πτυχών του εαυτού τους αλλά
και στην εξερεύνηση νέων.
Επίσης,
προετοιμάζει τους μαθητές ώστε να
κατανοήσουν, να διαχειριστούν και εν
τέλει να αποδεχτούν τη διαφορετικότητα,
συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στην
εξέλιξή τους ως πολίτες του κόσμου.
Η
πολιτισμική ευαισθητοποίηση διασώζει
και μεταδίδει τις αξίες της ειρήνης,
της επικοινωνίας, της συνύπαρξης και
της αλληλεγγύης, εφόδια απαραίτητα για
την ομαλή αλληλεπίδραση των ατόμων σε
μια κοινωνία.
- Κλείνοντας κα.Θεοδωρίτση ,τι θα μπορούσατε να μας πείτε συμπερασματικά για την πολυπολιτισμικότητα στο σχολικό περιβάλλον
Καθώς
ξεπερνάμε σήμερα τον τρόπο σκέψης ενός
πολιτισμού που ήδη παρέρχεται και
σκεφτόμαστε μέσα σε ένα νέο πολιτισμικό
περιβάλλον αλληλεπίδρασης, επιταχυντικών
αλλά και ανασχετικών παραγόντων, και
κατάρρευσης συστημάτων, είμαστε πλέον
μέσα σε μια εντελώς νέα εποχή, την εποχή
της πληροφορίας.
Η εποχή αυτή σηματοδοτεί – στην ουσία - ένα νέο
πολιτισμό, ο οποίος επιβάλλει, σαφώς νέες αντιλήψεις, μεθόδους και
στρατηγικές, σε πολλά θέματα, μεταξύ των οποίων στην εκπαίδευση αλλά και
στη διαρκώς αυξανόμενη πολυπλοκότητα του θέματος της πολιτισμικής
ιδιαιτερότητας.
Ευχαριστούμε θερμά την κα.Θεοδωρίτση για την πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη που είχαμε μαζί της.
Οι πληροφορίες και οι γνώσεις της, πολύτιμες, σχετικά με το θέμα της πολυπολιτισμικότας στα σχολεία
Ευελπιστούμε και σε μελλοντικές συνεργασίες
Οι πληροφορίες και οι γνώσεις της, πολύτιμες, σχετικά με το θέμα της πολυπολιτισμικότας στα σχολεία
Ευελπιστούμε και σε μελλοντικές συνεργασίες
