Τον τελευταίο χρόνο στη χώρα μας, έντονες διαστάσεις έχει πάρει το φαινόμενο της αυτοκτονίας. Σχεδόν ανά τακτά χρονικά διαστήματα ακούγεται μια επιπλέον είδηση αυτοχειρίας, η οποία προστίθεται στον ήδη μακρύ κατάλογο. Η πιο συχνή αιτία που οδηγεί σε αυτήν την απόφαση, τουλάχιστο σήμερα, είναι κυρίως τα οικονομικά προβλήματα, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που η αυτοκτονία σχετίζεται με κάποια απογοήτευση ή με κάποια ψυχική διαταραχή. Παρακάτω περιγράφονται μερικοί από τους κυριότερους λόγους που οι άνθρωποι αποφασίζουν/επιχειρούν να αυτοκτονήσουν:
Κατάθλιψη: Αυτό είναι χωρίς αμφιβολία η πιο κοινή αιτία που οι άνθρωποι αυτοκτονούν . Σοβαρή κατάθλιψη η οποία συνοδεύεται πάντοτε από μια διάχυτη αίσθηση του πόνου , καθώς και την πεποίθηση ότι η διαφυγή από αυτό είναι απελπιστική . Ο πόνος της ύπαρξης γίνεται συχνά πάρα πολύς για τους ανθρώπους που πάσχουν από σοβαρή κατάθλιψη. Η κατάσταση της κατάθλιψης στρεβλώνει τη σκέψη τους, επιτρέποντας σε ιδέες όπως το " Ο καθένας και όλοι θα είναι καλύτερα χωρίς εμένα", να έχουν ορθολογικό νόημα. Δεν θα έπρεπε να κατηγορούνται ότι υποκύπτουν σε τέτοιες διαστρεβλωμένες σκέψεις, ακριβώς όπως και ένας ασθενή καρδιά θα πρέπει να κατηγορηθεί επειδή βιώνει πόνο στο στήθος : είναι απλά η φύση της νόσου τους . Επειδή η κατάθλιψη , όπως όλοι γνωρίζουμε , είναι σχεδόν πάντα θεραπεύσιμη , θα πρέπει όλοι να επιδιώξουμε να αναγνωρίσουμε την παρουσία της σε στενούς φίλους μας και τους αγαπημένους . Συχνά οι άνθρωποι υποφέρουν σιωπηλά , σχεδιάζουν την αυτοκτονία , χωρίς κανείς ποτέ να το μάθει . Παρά το γεγονός ότι κάνει και τα δύο μέρη να νιώθουν άβολα , η διερεύνηση των αυτοκτονικών σκέψεων σχεδόν πάντα δίνει μια ειλικρινή απάντηση . Αν υποψιάζεστε ότι κάποιος θα μπορούσε να είναι καταθλιπτικός , μην αφήσετε την τάση σας για άρνηση της πιθανότητας αυτοκτονικού ιδεασμού να σας αποτρέψει από το να συζητήσετε γι 'αυτό.
Ψυχώσεις:Κακόβουλες εσωτερικές φωνές δίνουν συχνά εντολή για αυτο-καταστροφή για ακατανόητους λόγους. Η ψύχωση είναι πολύ πιο δύσκολο να κρυφτεί σε σχέση με την κατάθλιψη, και είναι αναμφισβήτητα ακόμα πιο τραγική. Η παγκόσμια επίπτωση της σχιζοφρένειας είναι 1% και συχνά χτυπά κατά τα άλλα υγιείς ανθρώπους, άτομα με υψηλές επιδόσεις, ζωές των οποίων και παρόλο που αντιμετωπίζεται με φαρμακευτική αγωγή, δεν εκπληρώνει την αρχική υπόσχεσή τους. Οι σχιζοφρενείς είναι πιθανό να μιλούν ελεύθερα για τις φωνές που τους διατάζουν να αυτοκτονήσουν, όμως δεν είναι πιθανό να δώσουν ειλικρινείς απαντήσεις για τις σκέψεις της αυτοκτονίας όταν ερωτώνται άμεσα. Η ψύχωση, επίσης, είναι θεραπεύσιμη, και συνήθως πρέπει να αντιμετωπίζεται ώστε ο σχιζοφρενής να είναι σε θέση να είναι λειτουργικός σε όλα. Η αθεράπευτη ή ανεπαρκώς θεραπευμένη ψύχωση σχεδόν πάντα απαιτεί εισαγωγή στο νοσοκομείο σε ένα κλειδωμένο θάλαμο ώσπου οι φωνές χάνουν την επιβλητική τους δύναμη.
Παρόρμηση:Συχνά συνδέεται με τα ναρκωτικά και το αλκοόλ, μερικοί άνθρωποι γίνονται πολύ ευαίσθητοι και αυθόρμητοι προσπαθώντας να τελειώσουν τη ζωή τους. Μόλις λογικευθούν και ηρεμήσουν, αυτοί οι άνθρωποι συνήθως αισθάνονται εμφανή ντροπή. Η μεταμέλεια είναι συχνά γνήσια, αλλά το αν ή όχι θα επιχειρήσουν ποτέ να αυτοκτονήσουν και πάλι είναι απρόβλεπτο. Μπορούν να το δοκιμάσουν ξανά την επόμενη φορά που θα είναι μεθυσμένοι ή ''φτιαγμένοι'', ή ποτέ ξανά στη ζωή τους. Η εισαγωγή στο νοσοκομείο ως εκ τούτου συνήθως δεν ενδείκνυται. Η κατάχρηση ουσιών και οι βαθύτεροι λόγοι γι 'αυτό είναι γενικά μια μεγαλύτερη ανησυχία γι' αυτούς τους ανθρώπους και θα πρέπει να αντιμετωπίσουν όσο το δυνατόν πιο επιθετικά.
Ανάγκη έκκλησης για βοήθεια, και δεν ξέρουν πώς αλλιώς να την πάρουν. Αυτοί οι άνθρωποι συνήθως δεν θέλουν να πεθάνουν, αλλά θέλουν να προειδοποιήσουν τους γύρω τους ότι κάτι δεν πάει καλά. Συχνά δεν πιστεύουν ότι θα πεθάνουν, συχνά επιλέγουν μεθόδους που δεν νομίζουν ότι μπορεί να τους σκοτώσουν προκειμένου να ''χτυπήσουν'' κάποιον που τους έβλαψε, αλλά μερικές φορές είναι τραγικά παραπληροφορημένοι. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού είναι ότι μια νεαρή έφηβη που πάσχει καθαρά από αγωνία εξαιτίας μιας σχέσης, είτε με έναν φίλο, είτε με μια σχέση, ή το γονιό, καταπίνει ένα μπουκάλι Tylenol, χωρίς να συνειδητοποιεί ότι το Tylenol σε αρκετά υψηλή δόση μπορεί να προκαλέσει μη αναστρέψιμη βλάβη στο ήπαρ.Έχει τύχει περισσότεροι από έναν έφηβοι να ξεψυχάνε στη ΜΕΘ, ημέρες μετά από μια τέτοια πρόσληψη, όταν οι τύψεις έχουν θεραπεύσει την επιθυμία τους να πεθάνουν και να εξομολογούνται ότι ο στόχος τους να προειδοποιήσουν εκείνους που βρίσκονται κοντά τους, ή να τους κάνουν να αγωνιούν, έχει επιτευχθεί.
Φιλοσοφημένη επιθυμία προς το θάνατο. Έχουν μια συνειδητή επιθυμία να πεθάνουν. Η απόφαση να αυτοκτονήσει κάποιος βασίζεται σε αιτιολογημένη απόφαση, συχνά έχοντας ως κίνητρο την παρουσία μιας επώδυνης ανίατης ασθένειας από την οποία λίγες έως καθόλου ελπίδες υπάρχουν. Αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν κατάθλιψη, δεν έχουν κάποια ψύχωση , δεν είναι κλαψιάρηδες , ή δεν κάνουν έκκληση για βοήθεια. Προσπαθούν να πάρουν τον έλεγχο της μοίρας τους και να ανακουφίσουν το δικό τους πόνο, ο οποίος συνήθως μπορεί να γίνει μόνο στο θάνατο. Συχνά βλέπουν την επιλογή τους να αυτοκτονήσουν ως έναν τρόπο να πεθάνουν συντομότερα, καθώς κάτι τέτοιο θα συμβεί έτσι κ' αλλιώς.
Εξαιτίας κάποιου λάθους. Αυτό είναι ένα πρόσφατη, τραγικό φαινόμενο στο οποίο συνήθως οι νέοι φλερτάρουν με στέρηση οξυγόνου και για το ''φτιάξιμο'' που φέρνει και απλά να πάνε πολύ μακριά. Το μόνο μέσο άμυνας ενάντια σε αυτό, είναι η εκπαίδευση.
Αυτοκτονική συμπεριφορά
Οι άνθρωποι που σκέφτονται την αυτοκτονία την θεωρούν ως τη μόνη τους λύση και διέξοδο στον αφόρητο ψυχικό πόνο που βιώνουν. Κι όμως άλλες λύσεις σχεδόν πάντα υπάρχουν.
Όλοι μας αισθανόμαστε μοναξιά, θλίψη, ανημποριά και απελπισία από καιρό σε καιρό. Ο θάνατος κάποιου δικού μας, η διάλυση μίας σχέσης, η έλλειψη αυτοπεποίθησης, αισθήματα αναξιότητας ή οικονομικές δυσκολίες αποτελούν προβλήματα που όλοι μας ίσως αντιμετωπίσουμε σε κάποια στιγμή της ζωής μας. Ωστόσο, η προσωπική ερμηνεία του καθενός για κάθε μία από τις παραπάνω καταστάσεις θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την ένταση και την βαρύτητα των συναισθημάτων που θα νιώσει, αλλά και τις αντιδράσεις του σε αυτές. Ένα γεγονός που για κάποιον είναι ασήμαντο μπορεί σε κάποιον άλλο να προκαλεί μεγάλη δυσφορία. Όσοι νιώθουν αβοήθητοι και απελπισμένοι φτάνουν συχνά να θεωρούν την αυτοκτονία μία ελκυστική λύση.
Σημάδια κινδύνου
70% όλων των ανθρώπων που κάνουν απόπειρα αυτοκτονίας δίνουν κάποια ένδειξη των σκοπών τους πριν αποπειραθούν. Πολλοί μεταδίδουν άμεσα τις προθέσεις τους λέγοντας: «θέλω να πεθάνω» ή «δεν ξέρω πόσο καιρό ακόμα μπορώ να αντέξω αυτή τη κατάσταση». Άλλοι σε μία τέτοια κρίση μπορεί να υπαινιχθούν κάποιο λεπτομερές σχέδιο αυτοκτονίας, π.χ. «κρύβω τα χάπια μου σε περίπτωση που τα πράγματα χειροτερέψουν» ή «τελευταία οδηγώ σα να μη με νοιάζει τι θα συμβεί». Γενικά προτάσεις που φανερώνουν συναισθήματα κατάθλιψης, μεγάλης μοναξιάς, απελπισίας μαρτυρούν αυτοκτονικές σκέψεις. Είναι σημαντικό να ακούτε αυτές τις «φωνές βοήθειας», γιατί συχνά αποτελούν απέλπιδες προσπάθειες να μεταφέρουν στους άλλους την ανάγκη για κατανόηση ή για βοήθεια.
Επίσης, συχνά οι άνθρωποι που σκέφτονται την αυτοκτονία παρουσιάζουν εξωτερικές αλλαγές στην συμπεριφορά τους. Μπορεί να προετοιμάζονται για το θάνατό τους χαρίζοντας αγαπημένα αντικείμενα, φτιάχνοντας τη διαθήκη της ή τακτοποιώντας εκκρεμότητες. Πιθανόν να απομακρύνονται από τους δικούς τους, να αλλάζουν συνήθειες διατροφής ή ύπνου ή να χάνουν το ενδιαφέρον τους για προσφιλείς δραστηριότητες ή σχέσεις τους. Μία ξαφνική έντονη ευφορία μπορεί επίσης να είναι σημάδι κινδύνου, καθώς ίσως σηματοδοτεί ότι το άτομο βιώνει ήδη ένα συναίσθημα ανακούφισης ότι τα προβλήματά του θα τελειώσουν σύντομα.
Μύθοι για την αυτοκτονία
Μύθος: Για να σκέφτεται την αυτοκτονία είναι τρελός.
Γεγονός: Oι περισσότεροι άνθρωποι σε κάποια δύσκολη φάση της ζωής τους έχουν σκεφτεί την αυτοκτονία και αυτό δεν μαρτυρεί απαραίτητα ψυχική διαταραχή. Οι περισσότερες αυτοκτονίες και απόπειρες γίνονται από έξυπνους, προσωρινά μπερδεμένους ανθρώπους που περιμένουν πάρα πολλά από τους εαυτούς τους, ιδιαίτερα στο μέσο μίας κρίσης.
Μύθος: Αν κάποιος έχει κάνει μία σοβαρή απόπειρα αυτοκτονίας, είναι απίθανο να ξανακάνει άλλη.
Γεγονός: Συχνά το αντίθετο είναι αληθινό. Οι άνθρωποι που έχουν κάνει προηγούμενες απόπειρες αυτοκτονίας βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο να αυτοκτονήσουν πραγματικά. Για μερικούς οι απόπειρες αυτές μπορεί να φαίνονται ευκολότερες τη δεύτερη ή τρίτη φορά.
Μύθος: Δεν μπορεί κανείς να βοηθήσει αυτόν που σκέφτεται να αυτοκτονήσει.
Γεγονός: Οι περισσότερες κρίσεις αυτοκτονίας είναι περιορισμένου χρόνου και βασίζονται σε μπερδεμένη σκέψη. Οι άνθρωποι που αποπειρούνται θέλουν να ξεφύγουν από τα προβλήματά τους. Εκείνο, όμως, που πραγματικά τους χρειάζεται είναι να τα αντιμετωπίσουν άμεσα προκειμένου να βρουν άλλες λύσεις- λύσεις που μπορούν να βρεθούν με τη βοήθεια ανθρώπων που ενδιαφέρονται και τους υποστηρίζουν κατά τη περίοδο της κρίσης μέχρις ότου μπορέσουν να σκεφτούν πιο καθαρά.
Μύθος: Το να μιλάς για αυτοκτονία μπορεί να βάλει σε κάποιον την ιδέα.
Γεγονός: Η κρίση και η επακόλουθη συναισθηματική δυσφορία έχουν ήδη ενεργοποιήσει τέτοιες σκέψεις σε ένα τρωτό άτομο. Η ανοικτή σας στάση και το ενδιαφέρον θίγοντας το θέμα μπορεί να βοηθήσουν στη μείωση της μοναξιάς και της αγωνίας για αυτόν που υποφέρει. Νιώθοντας λιγότερο μόνος και απομονωμένος θα νιώσει και περισσότερο ανακουφισμένος.
Πώς μπορείτε να βοηθήσετε
Αρκετές αυτοκτονίες μπορούν να προληφθούν αν οι αντιδράσεις μας προς το άτομο που αντιμετωπίζει μία κρίση διακρίνονται από ευαισθησία. Αν νομίζετε ότι κάποιος που γνωρίζετε έχει τη τάση να αυτοκτονήσει, θα πρέπει:
- Διατηρήσετε τη ψυχραιμία σας. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχει βιάση. Καθίστε και ακούστε – πραγματικά ακούστε αυτά που έχει να σας πει. Δείξτε κατανόηση και υποστήριξη.
- Θίξτε άμεσα το θέμα της αυτοκτονίας. Οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν ανάμεικτα συναισθήματα για το θάνατο και επιζητούν να τα συζητήσουν και να βοηθηθούν. Μη φοβάστε να ρωτήσετε ή να μιλήσετε άμεσα για την αυτοκτονία.
- Ενθαρρύνετε την επίλυση προβλημάτων και τις θετικές κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση. Θυμηθείτε πως ο άνθρωπος που βρίσκεται σε κρίση δεν σκέφτεται καθαρά. Αποθαρρύνετέ τον από το πάρει σοβαρές αποφάσεις που δεν θα μπορεί να τις αλλάξει αργότερα. Συζητείστε μαζί του για πιθανές εναλλακτικές λύσεις που μπορούν να δώσουν ελπίδα για το μέλλον.
- Παροτρύνετε το άτομο να δει το συντομότερο κάποιον ειδικό. Αναγνωρίστε ότι η βοήθεια που προσφέρετε είναι περιορισμένη και μη παίρνετε την αποκλειστική ευθύνη να το σώσετε.
Παρακάτω ακολουθεί μια έρευνα σχετικά με το συνολικό αριθμό καταγεγραμμένων αυτοκτονιών στη χώρα μας από το 2007-2012. Οι αριθμοί αυτοί ενδέχεται να είναι κάπως διαφοροποιημένοι στην πραγματικότητα μιας και μέσα στο 2013 έχει παρατηρηθεί έξαρση του φαινομένου.
Καταγεγραμμένες αυτοκτονίες ανδρών
Καταγεγραμμένες αυτοκτονίες γυναικών
Συνολικός αριθμός καταγεγραμμένων αυτοκτονιών
